4. ทุติยธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา

[116] ตีณิ วิสฺสชฺชนานีติ ยถาปุจฺฉํ ตีณิ วิสฺสชฺชนานิฯ

ทุติยธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5-9. พนฺธนสุตฺตาทิวณฺณนา

[117-121] ตีรํ วุจฺจติ วฏฺฏํ โอริมตีรนฺติ กตฺวาฯ เตนาห ‘‘อถายํ อิตรา ปชา, ตีรเมวานุธาวตี’’ติ (ธ. ป. 85)ฯ ปารํ วุจฺจติ นิพฺพานํ สํสารสฺส ปาริมนฺติ กตฺวาฯ พทฺโธติ อนุสยปฺปหานสฺส อกตตฺตา กิเลสพนฺธเนน พทฺโธ, สุกฺกปกฺเขปิ ทิฏฺฐิสมนุปสฺสนาย รูปาทิพนฺธนสฺส ปฏิกฺเขปมตฺตเมว วุตฺตํ, น วิโมกฺขนฺติ อธิปฺปาโยฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏทุกฺขํ กถิตนฺติ ‘‘ตีรทสฺสี ปารทสฺสี, ปริมุตฺโต โส ทุกฺขสฺมาติ วทามี’’ติ อาคตตฺตา วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิกนฺติ วตฺตุํ สกฺกาฯ

ฉฏฺฐาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนว เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตาฯ

พนฺธนสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. สีลวนฺตสุตฺตวณฺณนา

[122] อาพาธฏฺเฐนาติ อาทิโต อุปฺปตฺติโต ปฏฺฐาย พาธนฏฺเฐน รุชนฏฺเฐนฯ อนฺโตโทสฏฺเฐนาติ อพฺภนฺตเร เอว ทุสฺสนฏฺเฐน กุปฺปนฏฺเฐนฯ ขณนฏฺเฐนาติ สสนฏฺเฐนฯ ทุกฺขฏฺเฐนาติ ทุกฺขมตฺตา ทุกฺขภาเวนฯ ทุกฺขญฺหิ โลเก ‘‘อฆ’’นฺติ วุจฺจติ อติวิย หนนโตฯ วิสภาคํ …เป.… ปจฺจยฏฺเฐนาติ ยถาปวตฺตมานานํ ธาตาทีนํ วิสภาคภูตมหาภูตสมุฏฺฐานสฺส อาพาธสฺส ปจฺจยภาเวนฯ อสกฏฺเฐนาติ อนตฺตนิยโตฯ ปลุชฺชนฏฺเฐนาติ ปการโต ภิชฺชนฏฺเฐนฯ สตฺตสุญฺญตฏฺเฐนาติ สตฺตสงฺขาตอตฺตสุญฺญตฏฺเฐนฯ อตฺตาภาเวนาติ ทิฏฺฐิคติกปริกปฺปิตสฺส อตฺตโน อภาเวนฯ สุญฺญโต อนตฺตโตติ เอตฺถ ‘‘ปรโต’’ติ ปทสฺส สงฺคโห กาตพฺโพ, ตสฺมา ‘‘ทฺวีหิ อนตฺตมนสิกาโร’’ติ วตฺตพฺพํฯ

สีลวนฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. สุตวนฺตสุตฺตวณฺณนา

[123] ตถา เอกาทสเมติ เอตฺถ ตถา-สทฺเทน ‘‘อุตฺตานเมวา’’ติ อิทํ อากฑฺฒติฯ อิธาติ เอกาทสเมฯ กมฺมฏฺฐานสฺส อุคฺคหธารณปริจยมนสิการวเสน ปวตฺตญาณํ กมฺมฏฺฐานสุตวเสน นิปฺผชฺชนโต ‘‘สุต’’นฺติ วุตฺตํฯ

สุตวนฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12-13. กปฺปสุตฺตาทิวณฺณนา

[124-125] ราหุโลวาทสทิสานีติ ราหุโลวาทสุตฺเต (ม. นิ. 2.113 อาทโย) อาคตสุตฺตสทิสานิฯ

กปฺปสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ธมฺมกถิกวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. อวิชฺชาวคฺโค

1-10. สมุทยธมฺมสุตฺตาทิวณฺณนา

[126-135] อิมสฺมินฺติ อวิชฺชาวคฺเคฯ จตุสจฺจเมว กถิตํ, ตสฺมา เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานเมวาติ อธิปฺปาโยฯ

สมุทยธมฺมสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อวิชฺชาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

14. กุกฺกุฬวคฺโค

1-14. กุกฺกุฬสุตฺตาทิวณฺณนา

[136-149] อนฺโต อคฺคิ มหนฺโต ฉาริกราสิ, ตตฺถ อุกฺกุฬวิกุลโต อกฺกมนฺตํ ยาว เกสคฺคํ อนุทหตาย กุจฺฉิตํ กุฬนฺติ กุกฺกุฬํ , รูปเวทนาทิ ปน ตโตปิ กญฺจิ กาลํ อนุทหนโต มหาปริฬาหนฏฺเฐน จ กุกฺกุฬํ วิยาติ กุกฺกุฬํฯ อนิจฺจลกฺขณาทีนีติ อนิจฺจทุกฺขานตฺตลกฺขณานิฯ

กุกฺกุฬสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

กุกฺกุฬวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

15. ทิฏฺฐิวคฺโค

1-9. อชฺฌตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา

[150-158] ปจฺจยํ กตฺวาติ อภินิเวสปจฺจยํ กตฺวาฯ อาทิสทฺเทน มิจฺฉาทิฏฺฐิสกฺกายทิฏฺฐิอตฺตานุทิฏฺฐิ สญฺโญชนาภินิเวส-วินิพนฺธอชฺโฌสานานิ สงฺคณฺหาติฯ ตตฺถ อภินิเวสา ตณฺหามานทิฏฺฐิโยฯ วินิพนฺธา ‘‘กาเย อวีตราโค โหตี’’ติอาทินา (ที. นิ. 3.320; ม. นิ. 1.186) อาคตเจตโสวินิพนฺธา ฯ อชฺโฌสานาติ ตณฺหาทิฏฺฐิชฺโฌสานานิฯ เสสานิ สุวิญฺเญยฺยาเนวฯ

อชฺฌตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10.อานนฺทสุตฺตวณฺณนา

[159] ธรมานกาเลติ ชีวมานกาเลฯ ปหานํ อปสฺสนฺโตติ เถรสฺส กิร ภควติ เปมํ อธิมตฺตํฯ จิตฺตํ คณฺหิสฺสามีติ จิตฺตํ อาราเธสฺสามิฯ คนฺตพฺพํ โหติ, ตสฺมา สปลิโพโธฯ จิตฺตํ สมฺปหํสมาโนติ จิตฺตสฺส วิโพธโนฯ วิมุตฺติ…เป.… ชาโต อายติํ ปฏิเวธปจฺจยตฺตา, น ปน ตทา วิเสสาวหภาวา นิพฺเพธภาคิโยฯ

อานนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทิฏฺฐิวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุปริปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

สารตฺถปฺปกาสินิยา สํยุตฺตนิกาย-อฏฺฐกถาย

ขนฺธสํยุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ

2. ราธสํยุตฺตํ

1. ปฐมวคฺโค

1. มารสุตฺตวณฺณนา

[160] มารสทฺโทยํ ภาวสาธโนติ ทสฺเสนฺโต ‘‘มาโร วา อสฺสาติ มรณํ วา ภเวยฺยา’’ติ อาหฯ มาเรตาติ มริตพฺโพ มารํ มรณํ เอตพฺโพติ อาห ‘‘มาเรตพฺโพ’’ติฯ อนุปาทานิพฺพานตฺถาติ ผลวิมุตฺติสงฺขาตา อรหโต อรหนฺตตา นาม ยาวเทว อนุปาทานิพฺพานตฺถาฯ นิพฺพานพฺภนฺตเรติ อนุปาทานิพฺพานาธิคมสฺส อพฺภนฺตเร ตโต โอรเมว อิทํ มคฺคํ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ, น ตโต ปรํฯ อสฺสาติ พฺรหฺมจริยสฺสฯ

มารสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2-10. สตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา

[161-169] ลคฺคปุจฺฉาติ ลคฺคนสฺส พชฺฌนสฺส ปุจฺฉาฯ ยทิ รูปาทีสุ สตฺตตฺตา สตฺโต, ขีณาสวา กถํ สตฺตาติ? สตฺตภูตปุพฺพาติ กตฺวาฯ กีฬาวิคมนฺติ กีฬาย อปนยนํ โอรมณํฯ ยนฺตรชฺชุ วิย ภวปพนฺธสฺส นยนโต ภวรชฺชูติ ตณฺหา วุตฺตาฯ

สตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฐมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ทุติยวคฺโค

1-12. มารสุตฺตาทิวณฺณนา

[170-181] รูปาทิวินิมุตฺตํ มรณํ นาม นตฺถิ รูปาทีนํเยว วิภเว มรณสมญฺญาติฯ มรณธมฺโม วินาสภาโวฯ

มารสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทุติยวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3-4. อายาจนวคฺคาทิ